Μια μετακόμιση στο εξωτερικό και πώς κατάφερα να επιβιώσω

Γράφω αυτό το κείμενο με αφορμή την πρόσφατη μετακόμισή μου στο εξωτερικό και – κυρίως – για να μιλήσω για τις μεταβατικές περιόδους που συναντάμε στην πορεία της ζωής. Παρόλο που η ζωή είναι συνδεδεμένη με την έννοια της αλλαγής και κατά τη διάρκειά της ερχόμαστε αντιμέτωποι με πάρα πολλές μεταβατικές περιόδους, αυτές οι περίοδοι μπορεί να είναι εξαιρετικά αποδιοργανωτικές. Η γέννηση ενός παιδιού, για παράδειγμα, αποτελεί μία πάρα πολύ θετική εμπειρία, αλλά ταυτόχρονα και μία αποδιοργανωτική εμπειρία. Ένα άλλο παράδειγμα μεταβατικής περιόδου είναι η απώλεια που βιώνειένας γονιός, σε σχέση με το ρόλο του, όταν το παιδί του φεύγει για το Πανεπιστήμιο. Άλλες εξαιρετικά κρίσιμες μεταβάσεις είναι ένας επώδυνος χωρισμός και βέβαια το πένθος.

Βρίσκομαι στο εξωτερικό τρεις μήνες και θα έλεγα ότι αυτή η μεταβατική περίοδος είναι μία από τις πιο σημαντικές της ζωής μου γιατί παράλληλα συνδέεται με μία μεγάλη αλλαγή στην προσωπική μου ζωή, στην επένδυση σε μία συντροφική σχέση, πράγμα το οποίο δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Στις μεταβατικές περιόδους το πρώτο πράγμα με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι είναι μια αίσθηση συντριβής και ακινητοποίησης. Ο χρόνος κάπως σταματάει μπροστά σε μία μετάβαση. Ο κορυφαίος κοινωνιολόγος Τζον Χόπσον έλεγε πως η μετάβαση αποτελεί ασυνέχεια στη γραμμή ζωής του ατόμου. Όταν κάτι αλλάζει και το τοπίο αυτής της αλλαγής είναι θολό, ίσως δεν μπορούμε να δούμε ακόμη καθαρά ολόκληρη την εικόνα. Κι όταν δε μπορούμε να δούμε ολόκληρη την εικόνα μιας αλλαγής, όταν δε μπορούμε ακριβώς να φανταστούμε πώς θα είναι τα πράγματα σε λίγο καιρό, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να τρομάξουμε. Μας κατακλύζει η αίσθηση ότι ο κόσμος μας έχει διαρραγεί, ότι χάνονται οι συνηθισμένες συνδέσεις με το περιβάλλον και τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Και τι κάνουμε τότε; Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αντιμετωπίσουμε αισθήματα έντονης απελπισίας όπως υπάρχει και πολύ μεγάλη πιθανότητα να υποτιμήσουμε αυτή τη μετάβαση. Το πιο τρομακτικό κομμάτι αυτής της διαδικασίας είναι, κατά τη γνώμη μου, ότι ενώ κατακλυζόμαστε από όλα αυτά τα αισθήματα, μπορεί να αμφισβητήσουμε την ίδια την προσωπικότητα μας. Ίσως κάνουμε σκέψεις όπως "Ποιος είμαι τελικά", "Μάλλον δεν τα είχα καταφέρει και τόσο καλά στη ζωή μου μέχρι τώρα", "Μου αξίζει αυτή η δυσκολία", "Δεν πρόκειται να τα καταφέρω γιατί δεν είμαι αρκετά δυνατός", "Τελικά δεν ήμουν αυτό που πίστευα ότι είμαι"… Όλη αυτή η αμφισβήτηση που ξεκινάει από αισθήματα ανεπάρκειας μπορεί να γίνει πολύ έντονη και δυσβάσταχτη, αλλά ως ένα βαθμό είναι λογική.

Είναι αναμενόμενο μία μετάβαση να συνοδεύεται από άβολα συναισθήματα, και να ξυπνά υπαρξιακά ερωτήματα, τα οποία ωστόσο είναι πάρα πολύ χρήσιμα. Μπορεί να αποτελέσουν το έναυσμα για μία εμπειρία αναστοχασμού, έναν επαναπροσδιορισμό της ζωής και της ταυτότητας. Μου αρέσει συχνά να λέω πως όταν αντέχεις να βρίσκεσαι σε μία κατάσταση που μοιάζει ακινητοποιημένη και να την κοιτάζεις στα μάτια, όταν βρεις το κουράγιο να κάνεις την κρίσιμη ερώτηση, την ερώτηση κλειδί ("Τι μπορώ τώρα να κάνω για να το αλλάξω αυτό"), τότε ξεκινάει σιγά-σιγά η αποδοχή της νέας πραγματικότητας. Πολλές φορές οι ψυχολόγοι διακρίνουν τις μεταβατικές περιόδους σε στάδια, εγώ παρόλα αυτά τις βιώνω ως περιόδους αλληλοεπικάλυψης αυτών των σταδίων. Δεν μπορείς ακριβώς να προσδιορίσεις πότε ξεκινά το ένα στάδιο και πότε τελειώνει το άλλο. Πολλές φορές μπορεί να υπάρχουν πισωγυρίσματα. Δε σημαίνει ότι όταν πια έχεις αποδεχτεί μία νέα κατάσταση δεν θα υπάρξουν συναισθήματα θλίψης ή νοσταλγίας. Όπως και να έχει, σε κάθε μεταβατική περίοδο θα υπάρξει σιγά-σιγά μία εποχή αποδοχής της νέας πραγματικότητας. Τότε θα είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε δράση, να δώσουμε νόημα, να αξιολογήσουμε την εμπειρία και αυτό που μας προσφέρει, να δούμε πως το παρελθόν μας συνέβαλε στο να ανταπεξέλθουμε τελικά σε αυτή την αλλαγή.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε και να συνειδητοποιήσουμε μέσα σε τέτοιες περιόδους κρίσεων ότι ακόμη και όταν αισθανόμαστε πως έχουμε χάσει κάθε έννοια σύνδεσης με το περιβάλλον μας, ακόμη και τότε, δεν είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι. Είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι, έχουμε την προσωπικότητά μας, το παρελθόν, τις εμπειρίες και τις συνδέσεις μας και καλούμαστε να εσωτερικεύσουμε νέες συμπεριφορές. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα αυτά τα εργαλεία για να προσαρμοστούμε.

Τι κάνω αυτό τον καιρό εδώ για να διευκολύνω την προσαρμογή μου στη νέα πραγματικότητα, να διαχειριστώ τα συναισθήματα πένθους, απώλειας και νοσταλγίας; Έχω φτιάξει μία ρουτίνα που αγαπώ. Έχω βρει το αγαπημένο μου καφέ - ξέρω ότι θα πάω εκεί για να διαβάσω ένα αγαπημένο βιβλίο -, βγάζω βόλτα το σκύλο μου το πρωί σε μία γειτονιά, περπατάω μόνη μέσα στη μέρα σε μία άλλη, ξεχωρίζω κάποιους μικροπωλητές, έχω μία ρουτίνα κάνω κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ, συνεχίζω την ψυχοθεραπεία και κυρίως είμαι ανοιχτή στις νέες γνωριμίες. Αφήνομαι στην ευκαιρία να γνωρίσω άλλους ανθρώπους να μάθω από αυτούς και να περάσω χρόνο μαζί τους. Και το κυριότερο από όλα μου δίνω χρόνο να προσαρμοστώ σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, δεν απαιτώ συνεχώς από τον εαυτό μου να τα κάνει όλα γρήγορα και βιαστικά, δεν είμαι ανυπόμονη, προσπαθώ να κατανοήσω αυτή την αλλαγή, προσπαθώ να καταλάβω πως δεν μπορώ αυτή τη φορά να είμαι γρήγορη και αποτελεσματική όπως συνήθως. Αυτή τη φορά πρέπει να δείξω υπομονή. Και με αυτό το σκεπτικό έχω καταφέρει ήδη να κάνω κάποια πράγματα που αφορούν στη θεραπεία, κάποιες εκπαιδεύσεις που μου άρεσαν πολύ, έχω ήδη καταφέρει να γνωρίσω τη θεατρική πραγματικότητα εδώ και να με ονειρευτώ να δουλεύω εδώ στο μέλλον. Προς το παρόν μένω στο κομμάτι της φαντασίωσης και μου δίνω χρόνο για να χτίσω σιγά-σιγά τα βήματα που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίησή της. Δε στέκομαι ακινητοποιημένη, δρω, αλλά δε δρω περιμένοντας να δω τη νέα μου ζωή σαν πεντακάθαρη εικόνα μπροστά στα μάτια μου, σαν έναν ωραίο πίνακα ζωγραφικής που κάποιος παραδίδει έτοιμο μετά από παραγγελία. Ζωγραφίζω εγώ αυτό τον πίνακα με υπομονή, σιγά-σιγά, παίρνοντας περηφάνια από κάθε μικρή πινελιά, έχοντας μέσα μου την ελπίδα πως όταν τελειώσει θα έχει χρώματα γνώριμα αλλά και διαφορετικά. Και είναι αυτό το στοιχείο του που θα τον κάνει πανέμορφο.

*Αν βρίσκεστε σε μια επώδυνη μεταβατική περίοδο και αισθάνεστε πολύ πιεσμένοι, μιλήστε στους δικούς σας ανθρώπους και αναζητήσετε βοήθεια ειδικών🌻